آزربايجان تاريخي-تاريخ آذربايجان

ملتى كه تاريخ خود را نداند محكوم به تكرار آن است

گولعوذار / ائشيديب يازان : عليرضا ذيحق

http://s2.picofile.com/file/7167983759/%D8%AE%D9%88%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D9%84_%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B0%DB%8C%D8%AD.jpg

 

خوي ناغيل لارين دان:

گولعوذار

ائشيديب يازان : عليرضا ذيحق

گونلرين بيرين ده  ايكي باجي وارايدي . بيري دؤولت دي  ايدي بيري كاسيب . كاسيب باجي اوقَدَر مهربان ايدي كي بوتون وار يوخون وئرير و دؤولت دي باجي سينا كي تزه دوغموشدي بيرتوپ مخمر آلير. آمما دؤولت دي باجي اونو بَيَن مي ييب  آتير ايت درين قاباغينا. كاسيب باجي نين اوره يي سيخيلير و ائله ناراحات اولور كي ائوه گليب چيخينجا وختين نن قاباخ سانجيسي توتور. آللاها يالوار ياخارائلي ييب و كؤمَح ايستير.بو حئين ده اوش پري اونون دؤوره سين آليرو بير قيز دونيايا گتيرير. پري لر دن بيري دئييركي من گولمه ييمي بو اوشاغا وئريرم و او هازامان گولسه اطرافي گول چيچه يين نن دولاجاغ . بيري ده دئييرمن آغلاماغيمي اونا وئريرم كي هروخت آغلاسا آللاه اونو داردا قويمويا . اوچومجو پري نين ده بير شَوه گردنبدي وارايدي كي اونو باغلير اونون بوينونا.

كاسيب باجي نين ديزلرينه قووه ت گليب اوشاخ قوجاغيندا اؤزون يئتيريز ائولرينه و چوخ چَحمير كي قيزي نين گولمَح لري هر يئري گول چيچه يي نن دولدورور و اونناري ساتيب دؤولت دَنيل لر. قيزين دا آدين گولعوذار قويوللار.

اون- اون بئش ايل گئچير و گون اوگون اولور كي دؤولت دي باجي كاسيب لير وقيزين دا گؤتوروب گئدير قالير باجي سي گيلده .بيرگون گولعوذارباغ باغاتي دولانيردي كي شاهين اوغلو اونو گؤرور و اورَح دن عاشيق اولور.گئدير قصره و حال احوالي آتا آنا سيناآنلادان نان سورا گولعوذارا ائلچي دورورلار. كبين نرين كسيللر وخالاسي دؤشون وئرير قاباغا كي گَرَح من اونو آپارام قصره . قصره گئتمه يه گرَح اوتسوز سوسوز بيرچؤل بييابان نان گئچرديلر كي خالاسي اونا نخشه ايشلير. شور كابابلار پيشيريب وئرير اونون دَمينه و نه قدر سو ايستير دئيير سو يوخ دي . آزقالير اوره يي كاباب اولا كي خالاسي دئيير سويو فَقط بير شرطي نن وئررم كي قوياسان گؤزلز ين چيخاردام .گولعوذار سوزلوق هاراي تَپيپ هوشدان گئديري و خالاسي تئز اونون گؤزلزين چيخاردير. اونون توي پالتارلاريني دا قيزينا گئيديريب گولعوذاري دا اوجوره سينه چؤلده قويور. گئديب چاتيللار شاهزاده نين قصرينه و شاهزاده گؤرور كي بو قيز گولعوذار دَييل آمما سسيني ده چيخاتمير كي گؤره قضيه ندي .

گولعوذار آژسوز قالير چؤلون اورتاسيندا وگؤزلرينن آغريسين نان آزقالير نفسي كسيله كي بير تيكانچي اونون سسين ائشيدير. تيكانچي دئيير سن تَح جانينا بوردا نه قئييره سن و گؤزلزه ن نولوب كي گولعوذار دئيير:

-          فقط مني بوردان آپاركي سوزلوخ دان آزقالير حييه ريم چيخا .

تيكانچي اونو آپارير ائولرينه و قيزلارينا دئيير:

-          آللاه قوناغي دي وگَرَح موغاييت اولاخ گؤرَح كيم دي . باشي نين سرگوذشتي ندي .

تيكانچي نين اوچ قيزي وارايدي كي هاميسي اَل اَله وئريب گولعوذارا داوا درمان ائليرلر .نئچه گون نن سورا كي گولعوذارين حالي دوزه ليرو اونو اؤزلريي نن آپاريللاربولاخ باشينا . بولاخ باشيندا بير آغاج وارايدي كي گولعوذار اونون كؤلگه سين ده اوزانيب يوخويا گئدير. يوخودا ايكي قوش گؤرور كي آغاجين شاخه سين ده دانيشيرديلار و بير- بير لرينه دئييريلر :

-          كاش گولعوذار بيزيم سسيميزي ائشيدردي . اونون گؤزلري خالا قيزي سين دادادي . بو آغاج دان ايكي يارپاق قوپارديب آتيرام كي گولعوذار اونلاري گؤتوروب ساخلامالي دي . گؤزلرين تاپيپ يئرينه قوياندا اگر اونلاري بو يارپاخلاري نان باغلي يا گؤزلري اوّل كي كيمي ساغ سلامت اولاجاخ . همي ده كاش گولردي كي هر يان گول چيَح اولو.ب تيكانچي اونلاري قصره آپاريپ ساتاردي .

گولعوذار يوخودان آييلماخ همي گولور و تيكانچي نين قيزلاري گؤرورلر هريان دولدي گول چيچه يه . قيزلار گوللري ييغيب آپاريللار ائوه و گولعوذار تيكانچي دان ايستيراوگوللري شاهزاده نين قصرينه آپاريب ساتا . آمما بير شرطي نن كي گوللري  پولوننان يوخ بلكه ايكي گؤزونن عوض لي يه .

تيكانچي قصره گئديب گوللري ايستير ساتا كي گولعوذارين خالا قيزي سي اوننارا موشتري دورور . ايستير آلا كي تيكانچي دئيير:

-          بونناري نه قيزيلا ساتيرام نه پولا. بلكه ايكي گؤزونن عوض لي يه جه يم .هركسين واريدي او موشتري اولسون .

گولعوذارين خالا قيزي سي تئز او گؤزلري وئريب چيچك لري آلير وتيكانچي قئييدير ائوه.قيزلاز كؤمَح له شيب گؤلعوذارين گؤزلريني قويوللار يئرينه و او قوشلارين وئردي يي يارپاخلارينان باغليللار.چوخ چَحمير كي گولعوذارين گؤزلري توختورو اوّل لر كيمي ايشيلداماغا باشلير.

خالاسي نين كي خبري اولور قيزي نئچه دسته گول دن اؤتور گولعذارين گؤزلرين وئريب بيراَلي اولور بير باشي و سوروشا – سوروشا گئدير تيكانچي نين ائوينه . خالاسي گولعوذاري ساغ ساليم گؤرمَح همي باشلير ديل تؤحمه يه اونو باغيشلاسين كي بيردن بيره اَلي ايليشير اونو گردنبندينه و گولعوذار هوش دان گئدير. خالاسي گولعوذاري اوحالدا بوراخيب شوه گردنبندي ده گؤتوروب قاچير. تيكانچي نان قيزلاري كي گؤرورلر گولعوذاري يوخوآپاردي و نئنيللر آييلمير.

ائشيدَح شاهزاده دن كي گئجه ني ياتيب دي و يوخوسونا بير پري گلير .پري باشلير بوتون اولوب گئچه ني شاهزاده يه تعريف لير و شاهزاده يوخودان دورماخ همي گئدير شوه گردنبندي گولعوذارين خالاسين نان آلير. سورا گئدير تيكانچي نين ائوينه و شوه گدنبندي گولعذارين بوينونا باغلير . گردنبندي باغلاماخ همي ده گولعوذار يوخودان آييلير وايكي سئوگيلي بير – بيرلريني تاپيپ قصره قئييديللر. شاهزاده نين امري نن يئددي گئجه نن يئددي گونوز توي توتوللار و گولعوذارين خالاسي نان قيزيني زيندانا وئريب اونلاري موجازات ائلير. تيكانچي نان قيزلارينا دا پاداش وئريب اونناري قصره گتيتديرير.



جمشيد شاه ( از قصه هاي عاميانه آذربايجان)- عليرضا ذيحق

  http://www.kanoontolid.com/book/images/b972.gif عليرضا ذيحق

جمشيد شاه

قصه عاميانه

 

مرغ خندان، پرنده‌ي  خوشخوانِ شاه پريان "ملكه جهان افروز" كه با همه ي كوچكي اش نيمي نازنيني زيباروي بود و نيم ديگرش مثل گنجشككي،به خواب شاهزاده جمشيد مي آيد و از دياري اسرارانگيز بنام تخت سليمان مي گويد و اينكه بازي تقدير، او را به سفري دور و دراز به جويايي او واخواهد داشت.

شاهزاده جمشيد كه به حيلت و مكر برادران و خواهران ناتني اش، مورد غضب پدر تاجدارش محمدشاه قرار گرفته و از قصر رانده شده بود روزي شنيد كه پادشاه از بيماريِ لاعلاجي دچار رنج و محنت است و طبق خوابي كه ديده است چاره اش گوش سپردن به نواي پرنده اي ناياب است كه بدنش تركيبي از دختري مه روي و گنجشكي رام و خيال انگيز مي باشد. شاهزاده جمشيد به حضور پدر شتافت و گفت:  " با اينكه هرگز نگاهي گناه آلود به هيچ يك از خواهرانم نداشته ام و شايسته ي اين تحقير و توهين نبوده ام، اما اجازه مي خواهم به من نيز همچون ساير برادرانم شاهزاده احمد و شاهزاده محمد، اذن سفر داده شود كه شايد بتوانم آن مرغ بي نظير را در دام اندازم كه اشك گلگون و قلب محزون شما، مرا نيز مي آزارد." پادشاه كه فرزندش را مشتاق بندگي و دل نگران خود ديد فضاي سينه اش از مهر او لبريز شد و گفت:  "نكته ي سربسته اي بود و خطايي شد و از مشرب قسمت گريزي نيست. تو هم برو كه شايد آن ريز مرغ به تور تو افتاد و نواي بانگِ او درد مرا تسكين داد." شاهزاده جمشيد با وداع از پدر، سراچه‌ي چشم مادر را نيز بوسه داد و سوار اسب با گرد راه درآميخت. در ميانه هاي راه به گذرگاهي رسيد كه در آنجا سنگ سياهي بود با نوشته اي حك شده بر رويش كه دو راه را فرا روي آدمي قرار مي داد. راهي كه بي خوف و خطر بود و راهي كه هر كس از آن ور رفته هرگز باز نيامده است. شاهزاده كه طالب سيمرغ و كيميا بود و رهرويي بي باك، راه بي بازگشت برگزيد و در دل گفت: "هر چه پيش آيد برهم زنم و با شمشير آبدار، چهار پاره اش كنم آنكه به زخم من برخيزد!" رفت و در راه به نخجيرگاهي رسيد و در دوردستها قصري ديد سر به فلك كشيده و چون نزديك شد ناله هاي دختري شنيد. داخل شد و مه پاره دختري ديد كه به چارميخ كشيده شده و آه از نهادش بلند است. دختر گفت: "برجواني ات رحم كن و از اينجا برو كه اگر ديو سفيد آيد ابر اجل بر سرت خيمه خواهد زد. همچنين سه زيبا صنم خواهي ديد كه هر سه چشماني جذاب و جادويي دارند و تو را با عشوه ها و شورانگيزي هاشان به طلسمي در خواهند افكند كه تا ديو سفيد سر برسد گوشت تو را در مطبخ خانه به سيخ كشيده و بريان و داغ، مزه ي دهان او خواهند ساخت." شاهزاده تا بجنبد آن گلرخان را ديد و در يك چشم به هم زدن چنان دست به قبضه ي شمشير برد كه تا آنها كلامي گويند مثل خيار تر دو نيم گشته و هر كدام گوشه اي غلطيدند. در اين لحظه بود كه يك سياهي عظيم زمين و آسمان را فرا گرفت و در روشنايي آذرخشي كه چشم شاهزاده را خيره مي كرد آن دختر اسير را در چنگالهاي ديوي گران پيكر ديد و در آميختن سپيدي با سياهي، برق شمشير از ظلمت غلاف بيرون كشيد و با پنجه ي پلنگ آسا، سر از گردن ديو چنان به زير انداخت كه انگار كلّه ي ديو، يك جوجه تيغي بود كه بال درآوَرد و پرواز كرد. دختر كه نامش "آي پارا"بود به شاهزاده جمشيد آفرين گفت و با او از ديو سياهي سخن راند كه خواهرش "گونه تاي" نيز اسير دست او بود. جمشيد، آي پارا را بر زين اسب نشانده و پاي در ركاب عازم قلعه ي ديو سياه شد. آنها به قلعه كه رسيدند ديو سياه را خفته ديده و زنجير از دست و پاي گونه تاي باز كردند. دو خواهر مثل دو جان شيرين در آغوش هم فرو رفته و آي پارا از قصد شاهزاده جمشيد براي سفر به تخت سليمان سخن گفت. گونه تاي كه دختري با تدبير بود فوري صندوقچه اي را نشان شاهزاده داد كه شيشه ي عمر ديو سياه در آن بود. چون شاهزاده صندوقچه را شكافت و شيشه ي عمر ديو به دستش افتاد گونه تاي گفت:  "شيشه را هنوز بر زمين نزن كه تا تخت سليمان راه درازي است و ما مي توانيم ديو سياه را مجبور كنيم كه ما را به گُرده هايش نشانده و در يك چشم به هم زدن بدانجا رسانده و باز گرداند."  ديو كه از خواب پريد و شيشه ي عمرش را به دست سلحشوري غريبه ديد وحشت زده زبان به التماس گشود:  "هر چه از من مي خواهي بخواه و اما آن را به من بازگردان!" شاهزاده گفت: "مرا همراه اين نازنينان تا تخت سليمان ببر كه در قصر ملكه جهان افروز، پرنده اي بنام مرغ خندان را بايد با خود بياورم. بعد ما را در دو راهي خوف و آرامش بر زمين بگذار كه شيشه ي عمرت را تحويل بدهم." آنها سوار ديو شده و ديو سياه با خواندن سحري، تنوره اي كشيد و تا ابرها اوج گرفت و آنها را در دياري با جنگل هاي انبوه و چمنزارهاي سبز كه قصري تابان با خشت هايي از طلا و نقره، چشم ها را نوازش مي كرد بر زمين نهاد. شاهزاده جمشيد دور از چشم ديوان و پريان، كمند بر كنگره كاخ انداخت و چون وارد باغ شد شكوه و جلالي را ديد و دختري زيبا كه مثل پنجه ي آفتاب، مي درخشيد و اما در تختي زرين به خوابي ناز فرو رفته بود. قفسي از طلا نيز بالا سرش بود كه مرغ خندانِ جهان افروز با نغمه هاي فرح بخش اش هوش از سر آدمي مي ربود. شاهزاده كه با ديدن جهان افروز، مهر و عشق اش به آن طرفه نگار، از حد بيرون شد و لحظه ها، مات و حيران بر او خيره ماند در حال نامه اي نوشت و از شعله هاي عشق و محبت اش به آن شاپريدُخت كه اعماق قلبش را فروزان ساخته بود سخن راند و با گلايه از بخت نامساعد و دست روزگار و اجبارش به بردن مرغ خندان، قول داد كه روزي باز گردد و براي هميشه افسانه ساز دل بيقرارش باشد. شاهزاده جمشيد قفس زرين برداشت و در خروج از باغ، دلش تاب نياورد و بخاطر يك بوسه ي مهر از سيماي دلدارش دوباره برگشت و آن نازنين تا مژه برهم زند و ببيند كيست كه او را از رؤياي شيرين اش بيدار كرد، شاهزاده در رفت و اما جهان افروز به روي سينه اش نامه اي عاشقانه ديد. ديو سياه طبق قراري كه داشت آنان را به دو راهه ي وحشت و رحمت رساند و گونه تاي كه شيشه ي عمر ديو بردست داشت آن را چنان بر زمين زد كه در يك آن، دود و آتش و نعره اي خونناك فضا را انباشت و از ديو سياه جز تل خاكستري هيچ بر جاي نماند. شاهزاده جمشيد و زيبارخان همراه مرغ خندان راهي گلستان رم بودند كه سراپرده هاي برافراشته ديدند و چون شاهزاده نزديك شد برادران ناتني اش را ديد كه با دست خالي پيش پدر مي روند. اما برادرانش تا فهميدند كه شاهزاده جمشيد، مرغ خندان را آورده و دو نازنين مهوش نيز همراه اوست باز حيلتي انديشيده و نصفه هاي شب در خواب، او را نمدپيچ كرده و از فراز كوهي به زير انداختند. مُلكِ گلستانِ رَم به يمن و شادي بازگشت شاهزادگان و يافتن مرغ خندان و قطع سر درد پادشاه، غرق در جشن و سرود و چراغاني شد. اما حالا بشنويم از ملكه جهان افروز كه وقتي مكتوب شاهزاده را ديد و باغ سلطنتي را از مرغ خندان خالي، لشكري از ديوان و پريان آراست و عازم گلستان رم شد. مُلكِ گلستانِ رم از هر چهار سو در محاصره قرار گرفت و پريشادخت پيكي به دربار فرستاد و ايلچيان گفتند:  "سر هيچ ستيزي نداريم و فقط آمده ايم تا شاهزاده رخ برافروزد و همراه صيد خود، مرغ خندان به حضور ملكه برود كه مشتاق ديدار اوست." پادشاه كه به اقرار و اعتراف فرزندانش، تصورش اين بود كه مرغ خندان را شاهزاده احمد و شاهزاده محمد آورده اند، آنها را به سراپرده ي ملكه فرستاد. اما چون ملكه، شاهزادگان را به حضور پذيرفت و ديد كه هر دو دروغ مي گويند چنان آنها را از دم شمشير گذراند كه به كوي فنايشان فرستاد. پادشاه كه مات و حيران اين واقعه ي تلخ بود حقيقت را از مه جمالان "گونه تاي" و "آي پارا" جويا شد و وقتي فهميد كه شاهزاده جمشيد چه جانفشانيهايي كرده و برادرانش چه بلايي بر سر او آورده اند از ملكه، خواهان تدبير شد. جهان افروز از پريان و ديوان خواست كه به جويايي شاهزاده جمشيد برخيزند و تا زنده و مرده ي او را نيافته اند باز نگردند. آنها رفتند و بعد از مدتها گشت و گذار، او را به هنگامي يافتند كه حضرت خضر بر بالاسرش بود و زخم و خون از تن وي مي سٍتُرد. شاهزاده جمشيد با ديوان و پريان به گلستان ارم فرود آمد و تا ملكه جهان افروز، شوكت و جلالِ آن هيبت مردانه و زيبايي سيماي آن شهسوار دلداده را ديد چنان مفتون او شد كه در اندك مدتي، محمدشاه تاج پادشاهي را بر سرِ فرزند فداكارش نهاد و شاه پريان را كه در خوبرويي جميله اي بي مثال بود به عقد او در آوَرد. زمان، زمانه‌ي عشرت شد و خاك، خاكدانِ صلح و صفا و ساز و سرود و ترانه



صمد بهرنگي و افسانه هاي آذربايجان / اسد بهرنگي

http://www.pic.iran-forum.ir/images/4bfhpkdz5jbkkn1stnxl.jpg   

اسد بهرنگي

 

ترجمه :عليرضا ذيحق

 

سخني چند در مورد صمد بهرنگي و افسانه‌هاي آذربايجان

صمد بهرنگي علاقه ي خاصي به افسانه هاي آذربايجان داشت و در هرموقعيتي از مسافرت گرفته تا مصاحبت اش با روستائيان وجمع دوستان و فاميل، تلاش بر اين داشت كه اين خزينه ي پنهان را از مكنون دلها و سينه ها بيرون بكشد.

از زماني كه صمد كودك بود به شنيدن چنين قصه هايي از زبان پدر ومادرش سخت علاقه نشان مي داد. حتي در دوره ي دبستان، سركلاس درس و ساعات ورزش كه معلم ها غيبت مي كردند، او براي همكلاسي هايش بازباني شيرين و كودكانه قصه مي گفت. طوري كه بچه هاي مدرسه به او لقب قصه گو يا به زبان تركي " ناغيلچي " داده بودند. مي شود گفت كه صمد با اين افسانه ها بزرگ شده بود و وقتي به كسوت آموزگاري در آمد، از هر فرصتي براي گرد آوري و مكتوب نمودن آنها تلاش كرد. او از شاگردان اش مي خواست كه هركس قصه اي بلد است براي همكلاسي هايش تعريف بكند و تو اين مواقع هم خودش اولين قصه را مي گفت تا آنان نيز سرِ شوق آمده و براي نقل قصه هايي كه بلدند خجالت نكشند. زماني هم كه موفق شد افسا نه هاي آذربايجان را جمع آوري كند در چاپ و نشر آنها هيچ تعلل و معطلي نكرد. نيت نخست اش آن بود كه اين قصه هارا به زبان اصلي منتشر كند و اما از آنجا كه رژيم قوم ستيز شاهنشاهي، اجازه ي انتشار آنها به زبان تركي را نداد، به همراهي دوست صميمي اش " بهروز دهقاني " كه او نيز شيفته ي زبان و فرهنگ آذربايجان بود، مصمم شدند آنها را به زبان فارسي ترجمه كنند كه در نهايت چنين نيز شد و به ياري و مساعدت " دكتر غلامحسين ساعدي"، به نشر" نيل " سپرده شد.اين مؤسسه براي اولين بار اين قصه ها را به زبان فارسي و با عنوان " افسانه هاي آذربايجان " منتشر كرد.البته پيش از اين صمد و بهروز، بخشي ديگر از فولكلور آذربايجان با عنوان " متل ها و چيستان ها " (1) را به صورت دوزبانه در تبريز چاپ كرده بودند.

ناگفته نماند كه صمد و بهروز و ساعدي، به همراهي ساير دوستاني كه داشتند، طرح عظيمي را درتهران روي كاغذ آورده بودند و مي خواستند كه ادبيات عاميانه ي آذربايجان را تمام و كمال در يكجا گرد بياورند. اگر اين تصميم عملي مي شد و ثمرش را الآن مي ديديم كتابي مي شد كم و بيش شبيه " كتاب كوچه " ي احمد شاملو. اما دريغا كه ارس، نَفَسِ صمد را گرفت و زندان اوين، جان بهروز را. ساعدي هم به تنهايي حال و حوصله ي اين كارمهم را نيافت. لذا اين كار، شروع نشده تمام شد.خلأ اين پژوهش هنوز حس مي شود و همت صاحبنظران و علاقمندان را مي خواهد كه با يك كار گروهي و دسته جمعي، اين وظيفه ي ملي را به سرانجامي برسانند. طرح اوليه ي اين پژوهش، پيش من امانت است و هنوز نگه اش داشته ام.

مضامين و موضوعات افسانه هاي آذربايجان از گستردگي و تنوع فراواني برخوردار است. اين قصه ها بيانگر آداب و رسوم، آرزوها، حسرت ها ودردهاست. راههاي مبارزه را مي آموزد و اين كه در مقابل دشمنان داخلي و خارجي، چطور بايد مقامت و ايستادگي كرد. اين موارد، تجارب و آموزه هايي را را ياد مردم مي دهد كه مي تواند درس زندگي محسوب شود. در قصه ها استثمارگران، ستمكاران، افراد دورو و حيله گر، رياكاران و دشمنان خلق، به طرزي واضح و روشن نشان داده مي شود و موجبات شناخت و نفرت مردم از ناراستي ها و خيانتكاران مي شود. در افسانه هاي عاميانه، زنده ترين تصاوير را از شيوه هاي مرسوم زندگي، مبارزه،غيرت و جوانمردي شاهديم و ترنم پاكي ها را به عيان مي شنويم.

افسانه هاي آذربايجان سومين گام صمد بهرنگي بعداز كتاب هاي " پاره – پاره " (2) و " متل ها و چيستان ها " براي گرد آوري فولكلور آذربايجان محسوب مي شد. اثري كه مستقيما از زبان مردم كوچه و بازار گرفته شده و مكتوب گرديده بود. البته نقش پدر و مادر صمدبهرنگي در نقل اين قصه ها نيز جاگاهي ارزشمند دارد.

صمد بهرنگي قصه هاي عاميانه را به سه قسمت " افسانه ها"، " داستانهاي حماسي" و " داستانهاي محبت " تقسيم مي كرد. افسانه ها شامل قصه هايي مي شد كه سخت كودكانه بودند و بزرگان خانواده براي اين كه در شبهاي بلند و سردزمستان، بچه ها سرگرم شوند و پاي كرسي به خوابي شيرين بروند، آنها را نقل مي كردند. ازداستانهاي حماسي نيز، وي كتاب " كوراوغلو و كچل حمزه " را با الهام از ازداستانهاي قهرماني آذربايجان، به سبكي مدرن مي نويسد و در ضمن " افسانه ي محبت " را با تأثير از داستان هاي عاشقانه ي مردمي.

چنانكه مشهود است صمد بهرنگي صرفا به جمع آوري فولكلور آذربايجان قناعت نمي كرد و بلكه آن ها را مبنا و اساس پاره اي از خلاقيت هاي خاص خود در ايجاد سبكي نو از ادبيات كودكان در ايران و جهان قرار مي داد. كاراكتر " كچل " كه به گفته ي خود صمدبهرنگي از چهره هاي اصيل، جاذب و پوياي افسانه هاي آذربايجان بود و تمثيلي از انسانهاي محروم و زجر كشيده و همه ي عمر در آرزوي خوشبختي و اين كه روزي بايد رنجبران به حاكميت برسند، قهرمان يكي از داستان هاي وي مي شود با نام " كچل كفترباز" واورا درگير مبارزه اي مي كند با پادشاه زمانه كه قَدَر قدرت بود وسفاك و خونريز. حتي داستان " تلخون " نيز چنين است و اقتباسي بديع و هنرورانه و مبتني بر نبض زمان مي باشد از " قصه آه " كه دركتاب افسانه هاي آذربايجان نقل شده است.صمدبهرنگي با همين نوآوري ها و خلاقيت هاي جسورانه اش بود كه الگو و سرمشقي شد براي نويسنده هاي بعداز خود.صمدبهرنگي نشان داد كه مي شود نويسنده ي كودكان بود و اما اثري خلق كرد كه خواندن آن براي هر سن و سالي لذتبخش وپرثمر باشد.اين ويژگي را هيچ نويسنده اي قبل از صمدبهرنگي دارا نبود.بعدها هم اگر اتفاق افتاده خيلي نادر بوده است.

اين سبك صمد در قصه ي " ماهي سياه كوچولو " به اوجي جاودانه دست يافت.وي قصه ي ماهي سياه كوچولو را با مشاهده هاي عيني و دقيقي كه از زندگي مورچگان داشت وآميزه هاي آن با جهان بيني خود نوشت و با اين تفاوت كه با تخيل قدرتمندش آن ماجراها را به بسترآب كشاند و به خلق اثري بديع موفق شد.

لذا اشتياق و شيفتگي صمد به فولكلورآذربايجان وبينش ژرف اش از ريشه هاي فرهنگ مردم، به خلاقيت ، شكوفايي و پديد آمدن نويسنده اي منتهي شد كه اورابه مردمي ترين و ماندني ترين چهره ي ادبي روزگاربدل كرد.

خاطرم است وقتي كوچك بوديم ودر جانفرسايي ِ سرما،دوركرسي جمع مي شديم، صحبت هاي صمد همه از قهرمانهاي داستان بود و با ما به بحث مي نشست.

از" كچل" كه شخصيتي شوخ و طنز داشت و مرتب شيطنت مي كرد، خوشمان مي آمد.كارهاي بامزه اش را تعريف كرده و مي خنديديم.خصوصا از ماجرايي كه كچله خود را به قصر شاهي رسانده و پنهاني در كنار شاهزاده مي غنود و پادشاه را بازيچه ي خود مي ساخت، خيلي حظ مي برديم.حتي از ابلهي " گل بادام " لجمان مي گرفت كه حاليش نبود دختره عاشق اوست و حرف و حديث هاي اودير حاليش مي شد.صمد مي گفت : " پسر باشي و اين همه كودن، واقعا نوبره !" ازقصه ي " ملك محمد " نيز خيلي لذت مي برديم و اين كه او توانسته بود قصاص خود را از برادر هاي خائن اش بگيرد كيف مي كرديم.

افسانه هاي آذربايجان از حوادث عجيب و غريبي سرشار است و صمد، ازاين كه به جمع آوري گوشه اي از آنها موفق شده بود، خود را خرسند حس مي كرد.(3)

تبريز- زمستان 1384

______________________________________________

1- كتاب " متل ها و چيستان ها" با نام تركي " قوشماجالار و تاپماجالار " نيز معروف است.

2- " پاره – پاره " كتابي بود به زبان تركي از صمد بهرنگي كه در اوايل دهه ي چهل به چاپ و نشر آن در تبريز همت گماشت وبه حساسيت هاي شديد ساواك و بازجويي هاي مكرر از صمد منجر شد.اين اثر، ضمن ارائه ي گلچيني از اشعار شعراي ترك زبان آذربايجان، شامل گونه هاي متنوع فولكلور نيز بود.

3- اين مقاله، پيشگفتار كتاب " آذربايجان ناغيل لاري " يا متن تركي افسانه هاي آذربايجان است كه شامل دستنوشته هاي تركي صمد بهرنگي مي باشد.چاپ اول اين كتاب درسال 1385 خورشيدي به كوشش اسد بهرنگي و توسط انتشارات بهرنگي در تبريز صورت گرفت و داراي 269 صفحه رقعي است.



ضرر روشنفكر بيفكر و وابسته به فرهنگ ديگران بيشتر از مردم عادي است

برخي مواقع مي بينم برخي روشنفكران ما حرف هايي مي زنند كه به نظر من حرف هاي آنان نشان از عقده و حقارت پنهاني اعماق وجودي آنان دارد كه در اثر برخورد جامعه با آنان اتفاق افتاده است، چون برخي از جريان هاي اجتماعي پيشين كه از زمان رضا ميرپنج ( پهلوي ) شروع شده و تا امروز نيز ادامه دارد به نوعي تفكر آنان را تحت تاثير خود قرار داده اند.

برخي آگاهانه ملت بزرگوار ما را تحقير كرده اند كه اين باعث شده دو جريان فكري انحرافي در بين جامعه ي ما به وجود آيد برخي كه تعداد آنان بيشتر است و فعاليت فرهنگي آنان كم از گذشته فرار مي كنند به علم تاريخ، جامعه شناسي و … با ديده ي نفرت مي نگرند و برخي ديگر كه اكثريت روشنفكران ما را تشكيل مي دهند، خود را روشن فكر مي دانند و روزي يك كتاب هم نمي خوانند و اگر هم كتابي بخوانند چشم بسته آن را قبول كرده و بيشتر ميمون صفت هستند تا انسان صفت، در يك خواب بسيار شيرين به سر مي برند، يا گروه اول را محكوم مي كنند كه شما ها نمي فهميد، يا بزرگي خود را در گذشته جستجو مي كنند و بر اين خيالند كه امروزه بزرگند چون گذشته بزرگ بوده اند و الان هيچ فعاليتي انجام نمي دهند، همين گروه دوم وقتي مي خواهد بگويد ما بزرگ هستيم مي گويد ما افراد متمدني هستيم به اين دليل كه تمدن هاي بزرگي را در گذشته به وجود آورده ايم و … عزيز من به اين فكر كن كه امروز چه هستي و كجاي دنيا ايساده اي ؟

اي افرادي كه خود را روشنفكر مي دانيد و هيچ كاري نمي كنيد، با گفتن شعارهايي در قالب اينكه ما بزرگ بوده ايم، نتنها هيچ كاري درست نخواهد شد بلكه شما كار را خرابتر هم خواهيد نمود زيرا الان در اين دوره ي زماني هر يك ثانيه بي فكري يكسال ما را در ميان جوامع جهاني به عقب خواهد راند و بدانيد كه شما خائنيد چون هم خود در خواب شيرينيد و هم مردم را در يك خواب رؤيايي گرفتار كرده ايد، خائن به سه چيز :

1 خائن به خالق روشنايي ها، آفريدگار هستي زيرا نعمت هاي آن را ناديده گرفته و فكر مي كنيد خدا را هم مي شود فريفت، برخي اصلا به خدا اعتقادي نداريد، چون اگر فقط يك حرف خدا يعني قيامت را باور داشتيد، به كلماتي كه از دهانتان خارج مي شد كمي فكر مي كرديد.

2 خائن به خود و مردم زمان حال

3 خائن به تمام ملت توٌرك، هم گذشتگان كه با خون و جان خود اين فرهنگ و زبان را محافظت نمودند و هم آيندگان كه وارثان اين زبان، تمدن و فرهنگ هستند، آري شما خائنيد زيرا الله در قرآن مي فرمايد : خيانت در امانت بزرگترين گناهان است و سنگ حجرالاسود گواه بر اين موضوع مي باشد.

اين را بدانيد اگر بي توجه بودن به تاريخ گذشته گناه بزرگي است، ماندن در رؤياهاي گذشته گناهي بسيار بسيار بزرگتر است، زيرا اولي سرپيچي از وظيفه است اما دومي طرح و برنامه ي برخي افراد ضد اصول انساني براي انحراف يك ملت …

از حدود يك صده ي قبل برنامه اي ضد بشري توسط دولت هاي ضد بشر با اسم هاي خوب بنا نهاده شد، افرادي جهان را منحرف ساخته و به طرفي بردند كه كه خود مي خواستند از آفريقا، آمريكاي لاتين و … بگيريد تا ايران و برخي كشور هاي ديگر … در اين راه افراد بسياري كشته شدند، از روشنفكران آن زمان بگيريد تا دهقانان مي خواه بگويم اين جريان بر روي خون ميليون ها انسان بنا شده است و هركسي درمورد اين جريان انحرافي ساكت بداند در خون و قتل عام آن انسان ها سهيم است .

چون اين دولت هاي ضد انسان و بشر ديده بودند كه برده نمون فيزيكي زياد طول نخواهد كشيد به فكر برده كردن انسان ها از طريق تحقير تفكر آنان نمودند زيرا اگر فرد جسما هم قوي بود وقتي در خود بزرگي و توان را نمي ديد ديگر كاري نمي توانست انجام دهد، وقتي به شما باورانده شود كه كوچك هستيد و هميشه بايد برده باشيد دير به فكر حاكم بودن هم نخواهيد افتاد زيرا اگر فكر بزرگ بودن در سر شما  به وجود بيايد ديگر مطمئنا شما بزرگ خواهيد شد زيرا تاريخ و علم نشان داده كه ما اول فكر مي كنيم و بعد فكر خود را به ماده تبديل مي كنيم.

حالا برخي مي آيند و چشم بسته از تاريخ گذشته ي كشور ما صحبت مي كنند و با منابعي كه توسط همان ضد انسان ها نوشته شده، چيزهايي را اثبات مي كنند كه در جهت خواسته هاي استعمار كنندگان فعلي فكر بشر مي باشد و آنگاه با به به و چه چه هم به خود افتخار مي كنند.

 عزيزان من بدانيد در مورد هركلمه اي كه از دهنتان در مي آيد در برابر خدا در روز قيامت مسئولي، اين گفته ي قرآن كبير است اما چه كنم كه برخي از شما ها اصلا نمي دانيد قيامت چيست كه بخواهيد به آن ايمان داشته باشيد …

بقول نوآم چامسكي كسي كه مي خواهد نظر بدهد حداقل بايد روزي ده ساعت مطالعه داشته باشد تا بتواند يك حرف درست و حسابي بزند من هم بر اين باورم كه كسي مي تواند براي خود تصميم بگيريد كه روزانه حداقل ده ساعت مطالعه داشته باشد حالا برخي نخونده ملّا ها نه براي خود بلكه براي مردم مي خواهيد تصميم بگيريد درصورتي هيچ مطالعه اي نداريد ؟


و در آخر بگويم : عزيزان من درد من از بركه نيست كه چون حصاري من را در بر گرفته است نه، درد من از ماهياني است كه هرگز حتي فكر دريا به ذهنشان نمي رسد چه برسد به آنكه بخواهند در اقيانوس زندگي كنند …

                                                                  با تشكر

كامران فريدوني كشكولي



نيه آزربايجان گرك "خليج عرب" دن حمايت اليه


فاشيستلر تازا آد قويماخلارينان ايستيلر توركون كيمسه اولدوغون آرادن آپارسينلار

رديف -- تازا فارسي آد -- قديم توركي آد

1 -- ارسباران : قراجه داغ
2 -- مشگين شهر : خياو
3 -- نقده : سولدوز
4 -- بناب : بين اوؤ
5 -- تكاب : تيكان تپه
6 -- مياندوآب : قوشاچاي
7 -- تلخه رود : آجي چاي
8 -- ملكان : ملك كندي
9 -- سفيد رود : قيزيل اوزن
10 -- سياه چمن : قره چمن
11 -- سيمين رود : طاطائو چاي
12 -- زرينه رود : جغتو چاي
13 -- سيه چشمه : قره عيني - ماكو ياخينليغيدا
14 -- شاهين دژ : صايين قلعه
15 -- مهاباد : ساوجبلاغ مكري (سويوق بولاق)
16 -- مهران رود : ميدان چاي - تبريز ده كي چاي
17 -- ميانه : ميانج
18 -- هرزند : هلاكو - آزربايجان دا دمير يولو يرلرين نن بيري
19 -- ايشه : ايچي - كردستان ين ساققيز بخشين ده
20 -- بناور : امچه لي- گرگان دا
21 -- پادار : اياغچي - كردستان دا ساققيز بخشين ده
22 -- تيكان : تيكانلو - كردستان دا ساققيز بخشين ده
23 -- جاغر : چاغرلو - كردستان دا ساققيز بخشين ده
24 -- دشت مينو : حاجي لر - گرگان دا
25 -- ديزه : ديزج خليل - آزربايجان دا دمير يولو يرلرين نن بيري
26 -- زال : قراگز - آزربايجان دا دمير يولو يرلرين نن بيري
27 -- زرينه بالا : آلطون عليا - كردستان دا ساققيز بخشين ده
28 -- زرينه پايين : آلطون سفلي - كردستان دا ساققيز بخشين ده
29 -- سبزده : قطانجق- كردستان دا ساققيز بخشين ده
30 -- سرچشمه : باش بولاق - كردستان دا ساققيز بخشين ده
31 -- سفيد تپه : آق تپه - كردستان دا
32 -- سفيد گنبد : آق گنبد
33 -- سلمان كند : سليمان كندي - كردستان دا ساققيز بخشين ده
34 -- سياه آب : قره سو - شمالين نمره 2 دمير يولو يري
35 -- سياه پايه : قره غايه (قره قايا)
36 -- سياه چر : قره چر
37 -- سياه دشت : قره غان - كردستان دا ساققيز بخشين ده
38 -- سياه گل : قره گل - كردستان دا
39 -- سياه گندم : قره بوغدا - كردستان دا
40 -- سياه ناو : قره ناو - كردستان دا ساققيز بخشين ده
41 -- بودان : قوتلو - كردستان دا ساققيز بخشين ده
42 -- كلاچك : قلعه جقه - كردستان دا ساققيز بخشين ده
43 -- كوپلان ده : قپلانتو- كردستان دا ساققيز بخشين ده
44 -- كوچك : قوجق- در كردستان
45 -- كوشك : قاشق- كردستان دا ساققيز بخشين ده
46 -- گلزار بالا : قوزلو عليا - كردستان دا ساققيز بخشين ده
47 -- گلزار پايين : قوزلو سفلي - كردستان دا ساققيز بخشين ده
48 -- گلشن : گلين - كردستان دا سنندج ده
49 -- گندمان : طاهر بوغدا - كردستان دا ساققيز بخشين ده
50 -- نزار : آريخ - گرگان دا
51 -- نيستان : قميشله (قميشليخ) - كردستان دا سنندج ده
52 -- هشترود : سرس كند
53 -- پارس آباد : آسلان دوز
54
55
56
.
.
.



توركي اوشاق ناغيلاري يوكلمك (دانلود ائتمك)

 
ناغيلاري آشاغيداكي لينك لردن يوكله يه بيلرسيز

 

Azerbaycan naghili - Tulku ve keklik 

Azerbaycan naghili - Ayi ve qarishqa 

Azerbaycan naghili - Aghilli qoca

Azerbaycan naghili - At ve canavar 

Azerbaycan naghili - Canavar ve durna 

Azerbaycan naghili - Cirtdan

Azerbaycan naghili - Dovshan ve tisbagha

Azerbaycan naghili - Dovshanin qulaghi niye uzundur

Azerbaycan naghili - Dovshanin tenbelliyi

Azerbaycan naghili - Goychek Fatma

Azerbaycan naghili - Goyden qoz yaghir

Azerbaycan naghili - Goyerchin ve qarishqa (Mercan)

Azerbaycan naghili - Gulnar

Azerbaycan naghili - Guneshin naghili 

Azerbaycan naghili - Hamidan qesheng

Azerbaycan naghili - Hiyleger kechi

Azerbaycan naghili - Melikmemmed

Azerbaycan naghili - Nardanxatin

Azerbaycan naghili - Padshah ve xoruz

Azerbaycan naghili - Qazlarin duasi

Azerbaycan naghili - Qesheng xoruz

Azerbaycan naghili - Qurbaghalar ve hacileylekler 

Azerbaycan naghili - Sichan, pishik ve xoruz

Azerbaycan naghili - Tenha qu qushu

Azerbaycan naghili - Tulku hecce gedir

Azerbaycan naghili - Tulku ve deve



ياساق(ممنوع)

 

طالعيمه سن باخ، دوشونجه لريم ياساق***به طالعم تو نگاه بكن،از چيزهايي كه متوجهش شدم ممنوع شده ام

دويغو لاريم ياساق،دويغو لاريم ياساق***احساساتم ممنوع!،ازاحساساتم ممنوع

كئچميشيم دن سوز آچماقيم ياساق***از گذشته ام حرفي را بردنم ممنوع

آتا بابامين آدين چكمييم ياساق***ازنام نياكان و پدرانم را كشيدنم ممنوع

آنامدان آد آپارماقيم ياساق***از اسم مادرم نام بردنم ممنوع

ياساق،ياساق***ممنوع،ممنوع

بيليرسن ،بيليرسن***ميداني؟!ميداني؟!

 آنا دان دوغولاندان بئله اؤزوم بيلمييه بيلمييه***از وقتي كه از مادرم زاييده شدم خودم ندانسته

ديل آچيب دانيشديغيم ديلده***زباني كه زبانم با آن باز شده و حرف زده ام

دانيشماقيم ياساقيميش ياساق، ياساق***از حرف زدن(به زبان مادري) ممنوع بوده ام ممنوع!

قارقيش زمانه نين قانونلارينا، قارقيش***نفرين بر قانونهاي زمانه،نفرين

قارقيش اوره ك لري آييرانارا***نفرين بر آنهايي كه دل ها را جدا كرده اند

قارقيش اينساناري قفسه ساليب ،بشر حوقوندان دم وورانلارا***نفرين بر كسانيكه انسانها را بر قفس انداخته و خود از حقوق بشر دم مي زنند

قارقيش اينساناري قفسه ساليب، بشر حوقوندان دم وورانلارا***نفرين بر كسانيكه انسانها را بر قفس انداخته و خود از حقوق بشر دم مي زنند

كيمه دئملي ييك درديميز بيز***مابه چه كسي بايد دردمان را بگوييم؟

درد بيلن كيمدير، سوز آنلايان كيمدير***چه كسي درد ا را ميداند؟،چه كسي حرف ما را مي فهمد؟

اسير بير ميللته، محكوم بير اله***يك ملت اسير هستيم كه زير محكمه ايم

قايغي چكن كيمدير، آغلايان كيمدير***مرهم ما كيست؟گريه كننده ما چه كسي هست؟

ميللي آزادليكلار اسري اولسادا***اگر آزادي هاي ملي بشوند

هر يئرده هر ياندا آدي بو اسرين نه ائتمك***در هرجا و هر گوشه كنار اسم اين حركت هر چه باشد؟

دونياني بوغدا توتسادا***اگر دنيا از گندم لبريز شود!

ككليكين روزوسو چينگيل دير همين***روزي و خوراك كبوتر فقط چند دانه هست!

كوره ،ويتنام،آلمان بولوندو***كره،ويتنام،آلمان همه و همه جدا شدند   

آنجاك دونيا بولدو بئله بولونمه لر وار***بالاخره همه دنيا فهميدند كه چنين جدايي هايي صورت گرفته

سؤز گليب چاتاندا آذربايجانا***اما وقتي صحبت  آمد به آذربايجان رسيد

بير مثل وار فارسدا:«اينگار نه اينگار»***يك ضرب المثل در فارسي هست:انگار نه انگار

بو شرف،بو شوكت ،بو شوهرت بو شان هورا***اين شرف،اين شوكت،اين شوهرت اين شان و منزلت هورا

دوغورداندا بيزه عار اولسون***واقعا هم كه بر ما عار و عيب باشد كه ...

حاياتين بير آمانسيز قانونو وار***حيات و زندگي يك قانون بي امان دارد

تعصوب سوز ميللت گله ك خار اولسون***ملتي كه تعصب ندارد بايد كه خار و ذليل شود

ميللي تعصوبدان سؤز سالديم اولسون***از تعصب ملي صحبت باشد و حرف و گفتگو باشد

اصليني ايتيرن حارامزادا دير***كسي كه اصل و نسب و خود را گم ميكند حرامزاده است

مرد اوغول وطنين حاققيني ايتيرمز***فرزند غيور و مرد حق قوم خود را گم نمي كند

وطن اينسانا اَن بويوك آنادير***وطن و ميهن بر انسان بزرگترين مادر است

ديليمي داليمدان چيغارسالاردا***اگر زبانم را از حلقم هم بيرون بكشند!!!

گوي قارداش درديمي  دئييم باري بيل***برادر حداقل بگذار دردم را بگويم بدان

گؤنئي دن گؤئزيه ،شرقيدن غربه***از گونئي تا گؤزي ،از شرق تا غرب

هانسي خالقي گوردون بيزيم تك ذليل***كدام ملت و قوم را ديدي كه مانند ما ذليل شده باشد؟

اي دوغما يوردومون ناموسلو اوغلو***اي فرزند با ناموس و با غيرت وطن مادري ام

آغلاما گؤزونون ياشينا قوربان***گريه نكن ،قربان و فداي اشك چشم هايت بشوم

گلديين او دوغما عزيز دييارين***به آن سر زمين مادري ات كه از آنجا آمدي

اولوم، توپراغينا داشينا قوربان***بشوم!،به خاكش ،به سنگش قربان و فدا

گره ك گوزلريندن گوز اورته بير كس***بايد از چشم هايت چشم ببندند همه

قارقا يوواسينا ياناشا اگر***كلاغ اگر به خاطر لانه اش آتش بگيرد!!

نيه وطنيمي سئومييم نيه؟***چرابايد وطنم را دوست نداشته باشم؟ چرا؟

من بير قارقا دان دا اسگيكم مه يه؟***مگر من از يك كلاغ هم كمتر هستم؟؟!!!

نيه وطنيمي سئومييم نيه***چرابايد وطنم را دوست نداشته باشم؟ چرا؟

من بير قارقا دان دا اسگيكم مه يه؟ مگر من از يك كلاغ هم كمتر هستم؟؟!!!

قويون محكوم اولوم ميللت چيليگه***بگذاريد به ملت چي و كسيكه ملتش را دوست دارد محكوم بشوم!

دونيادا ميللتين سئومه ين كيمدير؟***در دنيا چه كسي هست كه ملتش و قومش را دوست نداشته باشد؟

ديلين،ائلين،يوردون تالان ائتسه لر***كه اگر زبانش را،وطنش را به يغما ببرند

آجيغيب باشينا دويمه ين كيمدير***عصباني و غمگين شده و بر سرش نزند؟

من دئميرم اوستون نيژاد دانام من***من نمي گويم كه من از نژاد بالاتر و والاتر هستم

من دئميرم ائلليم ائللردن باشدير***من نمي گويم كه قوم من از همه سرتر و والاتر هست

منيم مسلكيمده منيم يولومدا***در مسلك و در راه من

ميللت لر هامميسي دوستو قارداشدي***ملت ها ،همه و همه دوست و برادر هستند

آنجاك بير سؤزوم وار:***فقط يك حرف دارم:
منده اينسانام،ديليم وار،خالقيم وار ،يوردوم يووام وار***من هم انسان هستم،زبان دارم،خلق دارم،وطن دارم خانه دارم

يئرده ن چيكماميشام گوبه لك كيمين***مانند قارچ از زير زمين در نيامده ام

بيوك شاعيريميز بولوت قره چولو (سهند)



ابوالقاسم الفردوسي. (مقاله اي كوتاه)

شايد هم براي شما سوالاتي در مورد حكيم ابوالقاسم الفردوسي پيش آمده باشد، و ذهنتان درگير اين سوالات شده. اما هيچگاه جواب هاي كليشه اي، يا بهتر بگم ماست مالي هايي كه در مورد زندگي اين شاعر شده نتوانسته علامت سوال هاي بالاي سر شما را از بين ببرد.

http://islamchilar.arzublog.com/uploads/islamchilar/Shahname-Ferdowsi-5.preview.jpg


اما شما مي توانيد در مقاله محمد صادق نائبي جواب همه ي سوالات خود را پيدا كنيد.

اين مقاله در وبلاگ " تبريز 2011 " به صورت پي دي اف و در 6 صفحه منتشر شده است. (92 كيلو بايت)


براي دانلود روي دكمه كليك نماييد.

 

qaynaq



خوجالي سوي قيريمي


كؤچوروب دوزنله ين: محمدرضا خيري فام

     قاراباغ ساواشي سيراسيندا 1992- جي ايل فئورال آيي نين 25 دن 26 سينا كئچن گئجه ده، 1991-جي ايلدن قوشاتيلميش (موحاصره اولان) خوجاليدا آذربايجان تاريخينده اولان ان دهشتلي جينايتلردن بيريسي باش وئردي. او گئجه سيلاحلي ائرمني لرله ياناشي، چوخو ائرمني لردن عيبارت اولان ساوتلر بيرلييي (شوروي) دؤنميندن خانكندي شهرينده يئرله شن روسيانين 366-جي موتوآتيجي (مكانيزه) آلايي خوجالي شهريني يئرله بير ائتميشلر.

     خاتين، ليديستا و اوردور سوي قيريملاري كيمي خوجالي فاجيعه سيده  چاغداش تاريخيميزده اولان قورخونج اولايلاردان بيريسيدير. ائرمني لرين آذربايجان اولوسونا قارشي تؤرتديكلري بو نووبتي كوتلوي قيرغيندا، 613 نفر، او جومله دن 106 قادين، 63 اوشاق و 70 قوجانين ياشامينا سون قويولدو. بو سوي قيريمدا 1275 دينج (سيويل) ساكين اسير گوتورولوب، 150 نفر ايسه ايتگين دوشدو.


     روسيانين مئموريال حقوق ساوونما (مودافيعه) مركزي نين وئردييي بيلگيلره گوره،4 گون ايچينده آغدامدا و خوجاليدا اؤلدورولموش200 آذربايجانلي نين اؤلوسو (130 كيشي، 51 قادين و 13 اوشاق) طيبي محكمه نين نظريندن كئچيريلميشدير. بورادا اؤلولرين موعايينه زماني بيلينميشدير كي، 151 نفرين اولومونه قورشون يارالاري، 20 نفرين اولومونه قلپه يارالاري سبب اولموش، 10 نفر كوت آلتله وورولاراق اولدورولموشدور. حقوق ساوونما مركزي، بئش ديري آدامين دري سي نين سويولماسي فاكتيني دا قئيده آلميشدير. بو سوي قيريمين سونوجوندا بعضي عائيله لر بوتونلوكله محو ائديلميش، اهالي گورونمه ميش قدارليقلا اؤلدورولموش، اسير گوتورولنلره آمانسيز ايشكنجه لر وئريلميشدير. بو ايشلرين اؤنجه دن دوشونولموش حالدا، اينسانلارين بوتونلوكده يا بير بؤلومونو محو ائديلمه سي نيتي ايله توره ديلمه سي اولوسلار آراسي حقوق و دؤولت داخيلي حقوق، اساسن محض سوي قيريمي اولدوغونو ثبوت ائدير.

     ائرمني جلادلاري نين توره تديكلري بو ييرتيجيليق بوتون بشريتين اصيل سوي قيريم كيمي تانيديغي و يوخاريدا آدي چكيلن فاجيعه لرله عيني سويه ده قيمتلنديريمه ليدير. دونيانين باريش سئور اينسانلاري، سيويل دؤولتلري، نوفوذلو اولوسلار آراسي قوروملار، اولوسلار آراسي توپلولاري بو آجي گئرچه يي بيلمه لي، اينساليغا قارشي توره ديلن بو جينايت، او حقوقي قيمتلريني آلماليدير. اولوسلار آراسي حقوقا گوره سوي قيريم باريش و بشريته قارشي يونه لن ائيلم دير (عمل دير) و ان آغير اولوسلار آراسي جينايت ساييلير. بيرلشميش اولوسلار قورومو (BMT) باش مجليسي نين 9 دئكابر 1948- جي ايل تاريخلي 260 (III) ساييلي قعطنامه سي ايله قبول ائديلميش و 1961 جي ايلده قووه يه مينن سوي قيريمي جينايتي نين قارشي سي نين آلينماسي و سوچلولارين جزالانديريلماسي حاققيندا كونوانسيوندا سوي قيريمي جينايتلرينين حقوقي اساسي تثبيت اولونموشدور. ائرمنيستانين آذربايجانا قارشي باسقي زاماني همين كونوانسيوندا تثبيت ائديلميش سوي قيريمي جينايتلري تشكيل ائدن بوتون عمللر تطبيق اولونموشدور.

     بو ايشغالچي اؤلكه نين يوروتدويو ترورچولوق سياستي اوزون ايللردير كي، دونيا توپلوسونون گوزو قارشيسيندا باش وئرير. حالبوكي، اولوسلار آراسي حقوق نورملاري بيرلشميش اولوسلار قورومو (BMT) نين و ATƏT ين پرينسيپلرينه گوره دؤولتلرين سينيرلارينين توخونولمازليغينا حورمت ائديلمه ليدير، توپراق بوتونلويونون پوزولماسينا يول وئريلمه ليدير. بيرلشميش اولوسلارين امنيت شوراسي، آذربايجانين ايشغال اولونموش تورپاقلاري نين شرط سيز آزاد ائديلمه سي باره ده دورد قعطنامه قبول ائتسه ده، ايشغالچي ائرمنيستان بونلاري هله ده يئرينه يئتيرمير.

     خوجالي فاجيعه سي ايكي يوز ايله ياخين بير زامان سوره سينده، ائرمني ميللتچيليي نين و اونلارين يانداشلارينين آذربايجان اولوسونا قارشي ائتنيك تميزله مه و سوي قيريمي سياستي نين آرديجيل و قانلي صحيفه سي ايدي.